Etruskowie to tajemniczy lud zamieszkujący od X w. pne tereny dzisiejszej Toskanii, Umbrii i Lacjum. Sztuka Etrusków rozwijała się od IX do połowy VII w. pne pod wpływem sztuki Bliskiego Wschodu i Kartaginy. W latach 660 - 500 pne zaznaczył się wyraźny wpływ kultury jońskiej i korynckiej, a okres rozkwitu przypada na lata 500 - 300 pne, czyli pokrywa się w przybliżeniu z okresem klasycznym w sztuce greckiej.
W IV w. pne tereny Etrurii najeżdżane były zarówno przez Rzymian jak i północnych Galów, a do połowy III w. pne Rzymianie zajęli jej południową część. Przymierza zawierane przez niezależne etruskie miasta w celu obrony przez ekspansją rzymską spowodowały jedynie opóźnienie postępującej asymilacji i lata 300 - 100 r. pne stanowią okres stopniowego zaniku samodzielnej kultury etruskiej i jej wchłaniania przez rodzącą się potęgę Rzymu.
Większość zabytków sztuki rzeźbiarskiej pochodzi w nekropolii odkopywanych na terenie etruskich miast Cerveteri, Tarkwinii, Populonii, Orvieto, Vetulonii i Norchii. Są to przede wszystkim słynne etruskie sarkofagi przedstawiające zarówno pojedyncze osoby jak i pary małżeńskie, a także urny grzebalne, których wieka również ozdobione są postaciami zmarłych. Uderzający jest kameralny i intymny charakter tych rzeźb, pozbawionych zupełnie patosu, ujętych w zwyczajnych pozach i nie pozbawionych ziemskiej kokieterii - jak w sarkofagu Letiti Saeianti.

Rzeźba etruska przez kilka stuleci zachowała specyficzny, surowy, archaiczny rys, który w okresie rzymskiej ekspansji ustępował duchowi sztuki hellenistycznej. Rzymianie w okresie budowania własnego państwa nie mieli jeszcze samodzielnej kultury (nie stworzyli jej zresztą nigdy w stopniu porównywalnym z innymi centrami antyku). Przykładem greckich wpływów na terenach Etrurii są zachowane szczątki rzeźb ze świątyni w Luni - rzymskiej kolonii założonej w 177 r. pne.

ETRUSKIE URNY GRZEBALNE

Urna z Chuisi, 600 pne

Urna z Chiusi, 550-530 pne

Urna z Casa Buonarroti

SARKOFAGI

Sarkofag małżeński, 520 pne

Sarkofag z Chianciano, V w. pne

Sarkofag Letiti Saeianti

Miedziany sarkofag młodzieńca z II w. pne

Wilczyca Kapitolińska, V w. pne (postaci dzieci dodane w XVI w. ne)

Chimera z Arezzo, 380-360 pne

Fragmenty etruskich rzeźb

Pegazy z Tarkwinii, IV/III w. pne

Etruski wojwnik, 540-520 pne

Rzeźby ze świątyni w Luni

Tympanon świątyni w Luni

Herakles i Telefos, rzymska kopia z I/II w. rzeźby greckiej z IV w. pne

Relief z kolumny Trajana

Cesarz August

Łuk Tytusa - wóz triumfalny

Relief z Forum Romanum, Decennalia Base, Rzym

Śmierć Meleagera, sarkofag, II w.

Trzej Krolowie, sarkofag, IV w.St. Agnes, Rzym

Anastasis, zmartwuchwstanie Chrystusa, sarkofag, 350

Victory, Apollo i Diana I w. pne

Gladiatorzy, I w. pne

Przygotowanie do ofiary, 1 ćwierć II w.

Ołtarz Domitiusa Ahenobarbusa:Nereida na morskim byku, 2 połowa II w.

Ołtarz Domitiusa Ahenobarbusa: Doris z pochodniami, 2 połowa II w.

Ołtarz Domitiusa Ahenobarbusa: Poseidon i Amphitrite

Mars i Venus, sarkofag z czasów Trajana, 98-117

Chłopiec z psem, 125, Villa Hadriana, British Museum

Wielki sarkofag Ludovisi, III w.

Sarkofag Juluisa Nassusa, 356

Rzeźba z sarkofagu przedstawiająca Bachanalia, II w.

Tańcząca Menada, 120-140

Uczta żałobna (zmarły i wdowa), I w.

Uczta żałobna, I w., Rhodes

Antinous Mondragone, 130, Villa Mondragone we Frascati

Głowa starego Rzymianina, 60 pne
Realizm późnej republiki

Portret męski z czasów republiki, 2 połowa I w. pne

Marius«, kopia portretu Rzymianina z II w. pne

Portret starego mężczyzny, połowa I w. pne, Muzem Watykańskie

Portret starej kobiety z kokiem w stylu Octavii, koniec I w. pne

Pompejusz Wielki, Ny Carlsberg Glyptotek

Portret męski z okresu późnej republiki, połowa I w. pne

Portret z okresu republiki I w. pne

Portret młodej kobiety (Livia, żona Augusta?), 30-25 pne

Cesarz Leon I, 470

Portret filozofa, V w. Syria

Cesarz Teodozjusz II, V w.

Valens (Honoriusz?), 400

Cesarz Arkadjusz (?), koniec IV w.

Cesarz Maksencjusz, 300-350

Cesarz Maximinus, Muzeum Puszkina wg oryginału z Muzeum Kairskiego

Licinius Nepos, 100

Serapis, rzymska kopia rzeźby z IV w. pne

“Zeus Otricoli”, rzymska kopia greckiej rzeźby z IV w. pne

Antoninus Pius, 138-161

Cesarz Aleksander Sewer, III w. Ermitage

Portret Augusta, Muzeum Kapitolińskie

Cesarz Gaius Caligula, 40

Cesarz Caracalla, 210-213

Cesarz Konstantyn Wielki, IV w

Pseudo-Seneca, rzymska kopia hellenistycznej rzeźby z II w. pne

Antinoos, 130-140

Rzymianka z czasów Flawiuszy, 80-90

Salonina Matidia, siostrzenica cesarza Trajana, 119

Cesarzowa Domicja, 90

Portret kobiety, ok. 20 pne

Rzymianka, 80, GM

Portret młodej kobiety identyfikowanej z Poppeą Sabiną, 55-60

Julia, córka cesarza Tytusa, 90

Faustyna Młodsza, 161

Cesarz Lucjusz Verus, 161-170